სუნიზმი და შიიზმი ისლამის ორი უდიდესი რელიგიური მოძრაობაა. საუკუნეების მანძილზე ორივე სარწმუნოების წარმომადგენლები ერთმანეთთან შეურიგებელ ბრძოლას აწარმოებდნენ, პერიოდულად აწყობდნენ ხანმოკლე, მაგრამ სასტიკ ომებს. იცით, რა განსხვავებაა მათ შორის?

რატომ გაიყო ისლამი ორ მიმართულებით?


მუსლიმთა განხეთქილების მიზეზი მარტივი და არატრივიალურია - ეს არის ბრძოლა ძალაუფლებისთვის. 632 წელს გარდაიცვალა ისლამის დამაარსებელი წინასწარმეტყველი მუჰამედი. მისი მიმდევრები ორ ბანაკად გაიყვნენ.

ზოგიერთი მუსლიმანი მის ბიძაშვილს და სიძეს ალის მესიის მემკვიდრედ ხედავდა. ამ მორწმუნეებმა დაიწყეს საკუთარი თავისთვის შიიტების დარქმევა.

სხვა მუსლიმებს სჯეროდათ, რომ მემკვიდრე, რომელიც ხალხს უნდა უხელმძღვანელოს, იქნებოდა წინასწარმეტყველის, აბუ ბაქრის სხვა თანამგზავრი. ეს მორწმუნეები საკუთარ თავს სუნიტებს უწოდებდნენ.

ამრიგად, თავდაპირველად სუნიტები და შიიტები იყვნენ ორი პოლიტიკური პარტია, ერთი განუყოფელი რელიგიის ფარგლებში.

აბუ ბაქრს მეტი მომხრე ჰყავდა, მათ ხმა მისცეს და ტახტი მას გადასცეს. შემდეგ ძალაუფლება უმარს გადაეცა, უმარიდან კი ოსმანს. უსმანმა სიცოცხლე ცუდად დაასრულა – შეთქმულებმა მოკლეს. ალი, რომელმაც საბოლოოდ დაიკავა ტახტი პოლიტიკური კონკურენტის გარდაცვალების შემდეგ, დაადანაშაულეს ამ სისასტიკეში.

ამან გამოიწვია სამოქალაქო ომი, რამაც საბოლოოდ გამოიწვია რელიგიის ორ შტოდ დაყოფა VII საუკუნის მეორე ნახევარში.

რა განსხვავებაა ორ რწმენას შორის?


პირველ პარაგრაფზე დაყრდნობით, შიიტები თვლიან, რომ მხოლოდ წინასწარმეტყველ მუჰამედის შთამომავლები შეიძლება იყვნენ სულიერი ლიდერები. ისინი ალის წმინდა ადამიანად აღიარებენ და პირველ სამ ხალიფას უარყოფენ და უზურპატორებს უწოდებენ.

სუნიტები ამტკიცებენ, რომ სულიერი ძალა ნებისმიერ ადამიანს შეიძლება ეკუთვნოდეს, მთავარია ის იყოს ამის ღირსი. ალი აღიარებულია მუჰამედის მეოთხე კანონიერ მემკვიდრედ.

შიიტები ყურანს თავისუფლად განმარტავენ, რელიგიურ კანონებს ადაპტირებენ თანამედროვე სამყაროს რეალობასთან. ეს ადამიანები უფრო ტოლერანტები არიან, გახსნილები არიან ყველა ინოვაციისთვის და უფრო მეტ თავისუფლებას ანიჭებენ ქალებს. მაგალითად, შიიტებმა დააკანონეს მოკლევადიანი ქორწინება, ძირითადად პროსტიტუცია.

სუნიტები, ყურანის გარდა, მიჰყვებიან სუნას - წინასწარმეტყველ მუჰამედის ცხოვრების პრინციპებს, რომლებიც ასახულია მის შესახებ მრავალ ლეგენდაში. ეს მორწმუნეები ცხოვრობენ მე-7 საუკუნეში დამკვიდრებული მკაცრი დოგმების მიხედვით და არ მოითმენენ არანაირ სიახლეს. აქ ხანმოკლე ქორწინება უპატივცემულოდ ითვლება, სხვა რელიგიის წარმომადგენლები კი დაკარგულ სულებად.

შიიტები თვლიან, რომ იმამი ყველა მუსლიმის სულიერი ხელმძღვანელია, არ აქვს ცოდვები და მის ადგილზე თავად ალაჰმა დანიშნა. სუნიტები ამტკიცებენ, რომ დედამიწაზე უცოდველი ხალხი არ არსებობს.

ზოგადად, სუნიტები ყურანს მიჰყვებიან სიტყვასიტყვით; შიიტებმა შეიძლება კანონები განსხვავებულად განმარტონ.

არსებითად ისინი ერთი და იგივე რელიგიაა. ორივე სარწმუნოების წარმომადგენლები მიდიან ერთსა და იმავე მეჩეთებში, ასრულებენ ერთობლივ ლოცვებს და ერთობლივი პილიგრიმით ატარებენ მექაში. შიიტებსა და სუნიტებს შორის რელიგიური ქორწინებაც კი დაშვებულია.

რამდენი შიიტი და სუნიტია მსოფლიოში?


სხვადასხვა შეფასებით, სუნიტები შეადგენენ ყველა მუსულმანთა 85-დან 87%-მდე. შესაბამისად, შიიტები მორწმუნეთა 13-15%-ს შეადგენენ.

შიიტები თავმოყრილია ირანში, ერაყსა და აზერბაიჯანში. უამრავი თემი მდებარეობს თურქეთში, იემენში, პაკისტანში, ავღანეთსა და სირიაში.

სუნიტები აბსოლუტურ უმრავლესობას შეადგენენ ყველა სხვა მუსულმანურ ქვეყანაში - საუდის არაბეთში, ჩრდილოეთ აფრიკის, ცენტრალური აზიის, ალბანეთის, კოსოვოს და ა.შ. რუსი მუსლიმები ასევე 97% სუნიტები არიან.