x
მეტი
  • 29.03.2024
  • სტატია:134040
  • ვიდეო:353919
  • სურათი:508247
ობსესიურ-კომპულსიური აშლილობა


image
















ობსესიურ-კომპულსიური აშლილობა (ოკა) ნეიროფსიქიატრიული აშლილობაა, რომელსაც ახასიათებს ობსესიები ან კომპულსიები(ან ორივე), რომლებიც აწუხებენ ადამიანს, ართმევენ ბევრ დროს და არსებითად ასუსტებენ მას. იგი გვხვდება მოსახლეობის 1-3%-ში. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ მოახდინა ოკას იდენტიფიცირება, როგორც წამყვანი, არაფატალური (სასიკვდილო შედეგის არმქონე)დაავადება.


ობსესიურ-კომპულსური აშლილობის(ოკა) დამახასიათებელი სიმპტომებია ობსესიები ანუ აკვიატებული აზრები და კომპულსიები ანუ იძულებითი ქცევები ან მენტალური აქტები, ხატები (მაგალითად, ძალადობის სცენა) ან სწრაფვებია (მაგალითად, ვინმეს დანით დაჭრისკენ), რომელთა თავიდან მოშორებას ან წინააღმდეგობის გაწევას
ცდილობს ინდივიდი. მნიშვნელოვანია, რომ ობსესიები არ ანიჭებს სიამოვნებას და არ განიცდება, როგორც ნებელობითი აქტი.ისინი იჭრებიან ინდივიდის ცნობიერებაში,
არასასურველნი არიან და მნიშვნელოვან დისტრესს ან შფოთვას იწვევენ ინდივიდთა უმრავლესობაში. ინდივიდები ობსესიების იგნორირებას, დათრგუნვას ან სხვა აზრით ან ქმედებით (მაგალითად, კომპულსიით) ნეიტრალიზაციას ცდილობენ. კომპულსიები ანუ რიტუალები, განმეორებადი ქცევები (მაგალითად, ბანვა, შემოწმება) ან მენტალური აქტებია (მაგალითად, თვლა, ჩუმად სიტყვების გამეორება), რომელთა განხორციელების საჭიროებასაც გრძნობს ინდივიდი ობსესიების საპასუხოდ ან იმ წესების მიხედვით, რომლებსაც ხისტად უნდა დაემორჩილოს. ოკა-ის მქონე ინდივიდთა უმრავლესობას ობსესიებიც აქვს და კომპულსიებიც. კომპულსიები, როგორც წესი ობსესიების საპასუხოდ ხორციელდება, მაგალითად, დაბინძურების შესახებ აზრებს ბანაობის რიტუალებამდე
მივყავართ. კომპულსიების მიზანი ობსესიების მიერ წარმოქმნილი დისტრესის შემცირება ან შიშისმომგვრელი მოვლენის აღკვეთაა.თუმცა, ეს კომპულსიები ან რეალისტურად არ უკავშირდება შემაშინებელ მოვლენას (მაგალითად, ნივთების სიმეტრიულად დალაგება საყვარელი ადამიანისთვის ზიანის თავიდან აცილების მიზნით) ან აშკარად ზედმეტია (მაგალითად, ყოველდღე სამსაათიანი შხაპის მიღება). კომპულსიები არ სრულდება სიამოვნების მისაღებად, მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი ინდივიდი შფოთვისგან ან დისტრესისგან გარკვეულ შვებას გრძნობს.

ინდივიდი ცდილობს იგნორირება გაუკეთოს ან ჩაახშოს ობსესიები, სხვა ფიქრებით ან ქცევით ( ანუ იძულებით). კომპულსიები (ან რიტუალები) განმეორებითი ქცევებია (მაგ. დაბანა) ან გონებრივი აქტივობები (მაგ.თვლა), რომლებიც ადამიანს აგრძნობინებს თავს ვალდებულად, შეასრულოს ქცევები ობსესიების საპასუხოდ. კომპულსიები იგულისხმება, რომ გაანეიტრალებს ან შეამცირებს ინდივიდის დისკომფორტს ან ხელს შეუშლის საშინელი მოვლენის მოხდენას. ოკას ნიშნები მოიცავს ობსესიების, კომპულსიების ან ორივეს. დიაგნოზისთვის აუცილებელია, რომ ობსესიური აზრები ვლინდებოდეს 1 საათზე მეტხანს ყოველ დღე. გარდა ამისა, ოკა-სთან დაკავშირებული ობსესიური აზრები, უეცრად არ იწყება და ჩერდება კონკრეტულ
მოვლენაზე. მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანებმა იციან ობსესიების შესახებ, მაინც არის გარკვეული შემთხვევები, როდესაც პაციენტები ვერ აცნობიერებენ იმას, რომ აზრები, რომლებიც მათ აქვთ, ოკა-ს შეესაბამება. ბევრ ადამიანს აქვს სხვადასხვა სახის ობსესიები და კომპულსიები. თუმცა თემები, რომლებიც ოკა-ს უდევს საფუძვლად კულტურებში მსგავსია, კულტურულ ფაქტორებს შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ ობსესიებზე (მაგ. აგრესიული და რელიგიური ობსესიების დომინირება შეიმჩნევა ბრაზილიაში და ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებში). გარდა ამისა ოკა-ს ქვეტიპები, როგორც ჩანს ვარირებს პაციენტის ასაკის ან განვითარების შესაბამისად (მაგ. ობსესიების ზიანი, რომლებიც შეეხება სიკვდილის შიშს ან საყვარელი ადამიანების ავადმყოფობას, ბავშვებში გაცილებით მაღალია, უფროსებთან შედარებით).
ოკა-ის მქონე ბევრ ინდივიდს დისფუნქციური რწმენები აქვს. მათ შორის შეიძლება იყოს პასუხისმგებლობის გადაჭარბებული გრძნობა და საფრთხის გადაფასების ტენდენცია, პერფექციონიზმი, აზრების ზემნიშვნელოვნება და აზრების გაკონტროლების საჭიროება.
ობსესიებისა და კომპულსიების შინაარსი მნიშვნელოვნად ცვალებადობს ინდივიდიდან
ინდივიდზე, თუმცა, სტატისტიკური ანალიზის შედეგად გამოყოფენ ობსესიების ოთხ ძირითად ჯგუფს. ეს შეიძლება იყოს სიმეტრია(სიმეტრიის ობსესია და გამეორების,
მოწესრიგებისა და თვლის კომპულსია), დასუფთავება (დაბინძურების ობსესიები და დასუფთავების კომპულსიები), აკრძალული ან ტაბუირებული აზრები
(აგრესიული, სექსულური ან რელიგიური ობსესიები და მათთან დაკავშირებული
კომპულსიები), დაზინება(შიში იმისა, რომ სხვას ან საკუთარ თავს ზიანს მიაყენებს და გადამოწმების კომპულსიები). ოკა-ის მქონე ინდივიდები ერთმანეთისგან განსხვავდებიან
იმით, თუ რამდენად ემოციურად რეაგირებენ ობსესიების და კომპულსიების აღმძვრელ სიტუაციებში მოხვედრისას. მაგალითად, ბევრი მათგანი მნიშვნელოვნად შფოთავს და რეკურენტული პანიკური შეტევებიც ემართება. სხვები ზიზღზე საუბრობენ. კომპულსიების
შესრულებისას ზოგი დისტრესს და არაკომპეტენტურობას განიცდის, ზოგი კი გრძნობს, რომ„ზუსტად ისეა, როგორც საჭიროა.“ამ აშლილობის მქონე ადამიანებისთვის ჩვეულია ობსესიებისა და კომპულსიების აღმძვრელი ადამიანებისთვის, ადგილებისთვის და საგნებისთვის თავის არიდება.მაგალითად, დაბინძურების ობსესიის მქონე ადამიანი საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებს (რესტორნებს, ტუალეტებს) შეიძლება ერიდებოდეს.

0
262
შეფასება არ არის
ავტორი:ნათია ტაბიძე
ნათია ტაბიძე
262
  
კომენტარები არ არის, დაწერეთ პირველი კომენტარი
0 1 0