x
მეტი
  • 28.03.2024
  • სტატია:134028
  • ვიდეო:353919
  • სურათი:508243
ანტიკურ ელინური ხელოვნების როლი მსოფლიო რელიგიებში

როდესაც რომაელებმა მსოფლიო დაიპყრეს ელინისტურრ სახელმწიფოთა ნანგრევეებზე საკუთარი იმპერია დააარსეეს, ხელოვნება უცვლელი დარჩა რომში მომუშავე ხელოვანთა უმეტესობა ბერძენი იყო რომაელი კოლექციონერები მათნამუშევრებს ან მათ ასლებს ყიდულობდა. მიუხედავად ამისა რაც რომი მსოფლიოს ბატონ პატრონი გახდა ხელოვნებაა გარკვეულ წილად შეიცვალა ხელოვნების წინაშ ახალი ამოცანები დაისახა რომაელეებს განსაკუთრებელი მიღწევეები სამოქალაქო მშენებლობაში ქონდათ ვიციით მათი გზების აბანოების და აკვადუკების შეახებამ ამ ნაგებობათა ნანგრევებიც კი შთამბეჭდავად გამოიყურბა როდესაც უზარმაზარ ბურჯებს და სვეტებს შორიის სეირნობ თავი ჭიანჭველა გგონიია, სწორედ ამ ნანგრევების წყალობით გახდა მომდევნოო საუკუნეებში რომის დიდების დავიწყება შეუძლებელი, image
გაოცებას იწვეევს კოლიზეუმიძ ძვ წელთაღრიცხვიის 80წ, ტიბერიუსიის ტრიუმფარული თაღი ახალი წელთარღიცხვიითთ14 37 წ, ტრაიანეს სვეტი 114წ.კოლიზეუმიimageimageქანდაკებეების ხელოვნებამ ინდოეთში ელინისტური გავლენის შემოსვლამდე შეაღწიაა ამის მაგალითიია ბუდას ფიგურაა რომელიც სამაგალითო შეიქმნა მოგვიანებით ბუდისტური ხელოვნებისთვის, ეს სურათი წარმოადგენს ეპიზოდს ბუდას შესახებ ლეგენდიდან რომელსაც დიდი უარყოფა ქვია, ახალგაზდა უფლისწული გაუტამა ტოვებს მშობლების სახლს რათა უდაბნოში განდეგილობას შეუდგეს, იგი ასე მიმართავს თავის საყვარელ ცხენს, ჩემო ძვირფასო კანტაკა ამ ერთხელაც მატარე ამაღაამ და როდესაც შენი დახმარებით ბუდა გავხდები ხსნას მოვუტან კაცთა და ღმერთთა სამყაროოს, ცხენს რომ დაეჭიხვინა ან მის ფლოქვებს ეხმაურა მისი წასვლა გმაჟღავნდებოდა ამიტომ ღმერთებმა ცხენს ხმა დაუხშვეს ხოლო იმ ადგილას სადაც ის ფლოქვებს ადგავდა თავისი ხელისგულები შეაგებეს, ბერძნული და რომაული ხელოვნება რომელმაც ადამიანებს ღმერთების და გმირების ლამაზად გამოსახვა ასწავლა ინდოელეებს დაეხმარა მათი მხსნელის სახის შექმნაში, image
ღრმა სიმშვიდიის მატარებელიელი ბუდას მშვენიერი სახე. კიდევ ერთი რელიგია ომელიც მორწმუნეთათვის წმინდა ამბების ჩვენებას ცდილობდა იყო იუდებველთა რელიგიია, კერპთაყავანისმცემლობის შიშით იუდეველთა რელიგია კრძალავდა გამოსახულების შექმნას, მიუხედვავად ამისა მათ დაიწყეს ძველი აღქმის ამბებით სინაგოგის კედლების მოხატვაა ერთერთი ასეთი მხატვრობა ღმოჩენილია დურა ევროპოსში თუმცა ეს ნახატი არცერთი პარამეტრით არ არიის ხელოვნების დიდი ნაწარმოები ის ჩვენთვის მაინც მესამე საუკუნის საინტერესო საბუთია, მასზე მოსეეს მიერ კლდიდაან წყლის ამოყვანის სცენაა მოცემული.image ასევე როდესაც ქრისტიანებს მაცხოვრისა და მისიი მოციქულების გმოსახვა მოუნდათ, მათ ანტიკურ ელინური ხელოვნება დეხმარათ სურთზე ნაჩვენებიაა ქრისტეს ერთერთი უადრესი ფიგურა დაახლოებით მეოთხე საუკუნის გამოსახულება, აქ ნაცვლად წვეროსანი ფიგურისა რომელსაც მოგვიანებით შეგვაჩიეს ვხეავთ ახალგაზდული მშვენებით აღავსე ქრისტე მჯდომარეს წმინდა პეტრეს და წმინდა ოპავლეს შორის ეს უკანასკნელნიკი ბერძენი ფილოსოფოსებივით გამოიყურებიან, კიდევ ერთი დეტალი რომელიც გვიჩვენეებს რამდენად ახლოსაა ასეთი გამოსახვის მეთოდი image
ელინური ხელოვნების მეთოდებთაან, იმაზე მისანიშნებლად რომ ქრისტე დავნებულია ცათა შინა მოქანდაკემ მისი ტერფიი დააყრდნო ციურ თაღს რომელიც ცის ანტიკურ ღმერთს უპყრია, თუმცა ქრისტიანული ხელოვნების საწყისები უფრო ღრმა შრეებში დევს ვიდრე ამ ფოტოზეა ნაჩვენები 311 წელს როდესაც იმპერატორმა კონსტნტინემ ქრისტინობა სახელმწიფო რელიგიიად გამოაცხადა აუცელებელი გახდა ქრისტიანთაათვის სამღვდელმსახურებო ნაგებობის აშენება რადგაან რელიგიია ქვეყნის წამყვან ძალაად გადაიქცა, ასევე აუცილებელი იყო ადგილი სადაც ჩატარდებოპდა ქდაგება წირვა სადაც შეიკრიბებოდა მრევლი, ძველუი ანტიკური ტაძრის მოდელი ახალი რმერთისთვის ვერ გამოდგებოპდა რადგაან ესენი იყო პატარა შენობები სადაც ღვთაების ქანდაკებეებს დგავდნეენ ხოლო მსხვერპლშეწირვა და სხვა რიტუალები გარეთ იმართებოდა, ამიტომ ეკლესიაამ წარმართული ტაძრების სახე კი არ მიიღოო არამედ დიდი შესაკრებელისა რომელსაც ბაზილიკას უწოდებდნეენ, ისინი შედგებოდა მოგრძო დარბაზებისგაან და უფრო დაბალი ვიწრო ნაწილებისგან მისი სიგრძივი გვერდების გაყოლებით, რომელიც მთავარი დარბაზისაგან სვეტების მწკრივით გამოიყოფოდა, შენობის შორეულ აღმოსავლეთით იდგა აბსიდა სადაც საკურთხეველი იყო მოწყობილი და სასადაც შეიძლებოდა თავყრილობის თავკაცი დაბრძანებულიყო, სწორედ აქეთ იყო მიმართული მორწმუნეთა მზერა, აგილი სადაც მრევლი იყიდა თავს მოგვიანებით ნავის სახელით გახდა ცნობილი გვერდით სათავსოებს გვერდითი ნავები ეწოდა ჩვენამდე პრვანდელი სახით არცერთი ბაზილიკა არ მოხწეულა თუმცა შეგვიძლია წარმოვიდგინოთimage
ბაზილიკის მორთვა კიდევ უფრო რთული იყო რადგაან, კვლავ დგებოდა ხატისა და რელიგიაში მისი ადგილის საკითხი, რაც კამათს იწვევდა იმდროინდელ ქრისტიანებში ყველა ქრისტიანი თახმდებოდა რომ ეკლესიში ქანდაკება არ უნდა ყოფილიყო რადგან ქანდაკება ძალიან გავდა ბიბლიაში გაკიცხულ ნაქანდაკებ გამოსახულებეებს და წარმართულ კერპეებსაბა როგორ შეძლებდნეენ უსწავლელი წარმართები რომლებიც ის ის იყო ეზიარნენ ახალ რწმენას გაეცნობიერებინათ განსხვავება თავის ძველ და ხალ სარწმუნოებას შორიის, თუკი ეკლესიში კვლავვ ამგვარ ქანდაკებას დადგავდნეენ მათ შეეძლოთ ეფიქრათ, რომ ამგვარი ქანდაკება ნამდვილად გამოსახავს ღმერთს, მსგავსად ფიდისის ქანდაკებისა რომელიც ზევსათ წარმოედგინათ, ასე რომ გართულდებოდა მათთვის ყოვლისშემძლე ღმერთის იდეიის გაცნობიერება. მაგრამ მხატვრობაზე მათი ზრი განსხვავდებოდა, ზოგს მიაჩდა რომ მხატვრობა აუცილებელია იგი მორწმუნეთათვიის იმ მოძღვრების გახსენეებაა რომელსააც ეზიარნეენ და მათ ცნობიერებაში წმინდა ამბებს გააცოცხლებს ასე ფიქრობდა გრიგოოლ დიდი იგი ყოველგვარი ხატებიის მოწინააღმდგეეთ შეახსენებდა რომ ეკლესიის ბევრი წევრი წერ კითხვის უცოდინარია და რომ მხატვრობა მათთვის იგიივეა რაც ბვშვებისთვის სურთებიანი წიგნიი, მხატვრობას წერაკითხვის უცოდინართათვის იგივე შეუძლია რაც მწერლობას მატთვის ვინც კითხვა იციის ამბობდა ის, მაგრამ ხელოვნების ის საშუალება რომელიც დასაშვებად მიაჩნდათ საკმაოდ შეზღუდული იყო, გრიგოლისთვის ხელოვნება ამბიის მკაფიოდ და ნათლად გადმოცემის საშუალება იყოო დაყველაფერი რაც მორწმუნეს საღვთო მიზნიდან ყურადღებას გადააატანინებდა უნდა გამორიცხულიყო . ზემოთ ნაჩვენებ სურათზე ამ პრინციპის მკაფიოო გამოყენებას ვხედავთ ესაა რავენის ახ წელთაღრიცხვით დაახლოებით 500 წელს ბაზილიკის მოზაიკა აქ ნაჩვენებია 5000 კაცის დაპურების ამბავი, ესაა მოზაიკა რომელიც ღრმა სავსე ფერებს ასხივებს, ამგვარი მოზაიკით შემკობა ეკლესიას სადღესასწაულო იერს ანიჭებს, ქრისტე გამოსახულია მეწამული შესამოსელით ორივე ხელი კურთხევის ნიშნად განზე აქვს აწეული და მოწაფეები თევზს და პურს აწვდიან, რათა სასწაული აღსრულდეს, ქრისტეს მზერა ხალისკენაა მიმართული მაცხოვარს ხომ მათი დანაყრება სურს, ერთი შეხედვით ეს კომპოზიციია მეტად ხისტი და უმოძრაოა აქ არ იგრძნობა მოძრაობა და ექსპრესია რითაც ბერძნულუი ხელოვნება იწონებს თავს, თუმცა ოსტატს ბერძნული ხელოვნება ზედმიწევნით უნდა სცოდნოდა, მან კაგად იცოდა როგორ უნდა შემოეკეცა მოსახამი რომ ნაკეცის ქვეშ კიდურები გამოჩენილიყო, მან იცოდა როგორნ შეერჩია ფერები, რომ სხეულის ან კლდეების ფერები გადმოეცა. მიუხედავად რომ ეკლესია ხელოვნისაგან მოითხოვდა გარკვეულ კონსერვატიზმს რაც ხელოვანისთვის ერთგვარ ბორკილებს წარმოადგენდა ბუნებრივი კანონზომიერებებიდან გამომდინარე ხელოვანი ამას ვერ ეგუებოდა. ხელოვნება რომელიც რელიგიამ თავის სამსახურში ჩააყენა იწყებს ფორმირებას დახვეწას თუმცა ეს ხდება ტრადიციიებზე დაყრდნობით მხატვრებმა გარდაქმნესადრე ქრისტიანული მარტივი ილუსტრციებიდიდ და სადღესასწაულო ხატთა ვრცელ ციკლად რომელიც დრემდე ბატონობს მართლმადიდებლური ეკლესიის ინტერიერში, როგორც ეს ნაჩვენებია ამ ფოტოზეimage
მონრეალის მოზაკა.

0
84
შეფასება არ არის
ავტორი:ელენე ბოკუჩავა
ელენე ბოკუჩავა
84
  
კომენტარები არ არის, დაწერეთ პირველი კომენტარი
0 1 0