დაბალი არტერიული წნევა შეიძლება სასურველად მოგეჩვენოთ (მაღალთან შედარებით) და ზოგიერთ ადამიანს ეს პრობლემებს არ უქმნიდეს. ამასთან, მრავალი ადამიანისთვის არანორმალურად დაბალმა წნევამ (ჰიპოტენზია) შეიძლება გამოიწვიოს თავბრუსხვევა და გონების დაქვეითება. მძიმე შემთხვევებში დაბალი არტერიული წნევა შეიძლება სიცოცხლისათვის საშიში იყოს.

არტერიული წნევის მაჩვენებელი 90 მმ.ვწყ.სვ სისტოლური ან 60 მმ.ვწყ.სვ დიასტოლური ჩვეულებრივ ითვლება დაბალ არტერიულ წნევად.

დაბალი წნევის მიზეზები შეიძლება იყოს დეჰიდრატაციიდან სერიოზული სამედიცინო დარღვევებით დამთავრებული. მნიშვნელოვანია გაირკვეს, თუ რა იწვევს თქვენს არტერიულ წნევას, რომ მისი მკურნალობა შევძლოთ.

სიმპტომები

ზოგიერთისთვის დაბალი წნევა წარმოადგენს არსებულ პრობლემას, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ის მოულოდნელად ეცემა ან თან ახლავს ნიშნები და სიმპტომები, როგორიცაა:

• თავბრუსხვევა ან სიმსუბუქე
• გონების კარგვა
• ბუნდოვანი ან გამქრალი მხედველობა
• გულისრევა
• დაღლილობა
• კონცენტრაციის ნაკლებობა
• შოკი

ექსტრემალურმა ჰიპოტენზიამ შეიძლება გამოიწვიოს ეს სიცოცხლისათვის საშიში მდგომარეობა. ნიშნები და სიმპტომები მოიცავს:

• დაბნეულობა, განსაკუთრებით ხანდაზმულ ადამიანებში
• ცივი, მყიფე, ფერმკრთალი კანი
• სწრაფი, არაღრმა სუნთქვა
• სუსტი და სწრაფი პულსი

როდის უნდა მიხვიდეთ ექიმთან?

თუ შოკის ნიშნები ან სიმპტომები გაქვთ, მიმართეთ სასწრაფო სამედიცინო დახმარებას.

თუ მუდმივად გაქვთ დაბალი წნევის მაჩვენებლები, მაგრამ თავს კარგად გრძნობთ, თქვენი ექიმი უბრალოდ გაკონტროლებს რუტინული გამოკვლევების დროს.

ზოგჯერ თავბრუსხვევაც კი შეიძლება შედარებით უმნიშვნელო პრობლემა იყოს - მაგალითად, მზეზე ან ცხელ აბაზანაში ზედმეტი დროით მსუბუქი დეჰიდრატაციის შედეგი. მიუხედავად ამისა, მნიშვნელოვანია ექიმთან მისვლა, თუ გაქვთ დაბალი წნევის ნიშნები ან სიმპტომები, რადგან ისინი შეიძლება მიუთითებდნენ უფრო სერიოზულ პრობლემებზე. ექიმმა აუცილებლად უნდა აღნიშნოს როდის გივარდებათ წნევა დაბლა, რადგან თითოეული ნიშანი დუიაგნოზის დასმას ამარტივებს.

Მიზეზები

არტერიული წნევა არის არტერიების წნევის გაზომვა თითოეული გულისცემის აქტიური და მოსვენების ფაზების დროს.

სისტოლური წნევა ის წნევაა, რომელსაც გული ავითარებს შეკუმშვისას, ხოლო დიასტოლური წნევა ( გულის წნევა) არის წნევა გულის მოდუნების დროს. ის გვიჩვენებს, როგორი წნევაა სისხლძარღვებში გულის შეკუმშვათა შორის ანუ მაშინ, როცა გული მოსვენებულ მდგომარეობაშია.

დღესდღეობით მიჩნეულია, რომ ადამიანის ნორმალური წნევა 120/80 -ზე უნდა იყოს.

არტერიული წნევა იცვლება მთელი დღის განმავლობაში, რაც დამოკიდებულია:

• სხეულის პოზიცია
• სუნთქვის რიტმი
• სტრესის დონე
• ფიზიკური მდგომარეობა
• თქვენ მიერ მიღებულ მედიკამენტებზე
• რას ჭამთ და სვამთ
• დღის მონაკვეთი

არტერიული წნევა, როგორც წესი, ყველაზე დაბალია ღამით და გაღვიძებისთანავე მკვეთრად იზრდება.

არტერიულმა წნევამ რამდენად დაბლა შეიძლება დაიწიოს?

ის, რაც თქვენთვის არტერიულ წნევად მიიჩნევა, შეიძლება სხვისთვის ნორმალური იყოს. ექიმების უმეტესობას არტერიული წნევა ძალიან დაბალი მიაჩნია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ის სიმპტომებს იწვევს.

ზოგი ექსპერტი განსაზღვრავს არტერიულ წნევას, როგორც 90 მმ.ვწყ.სვ სისტოლური ან 60 მმ.ვწყ.სვ დიასტოლური მაჩვენებლები. თუ რომელიმე რიცხვი ამაზე დაბალია, თქვენი წნევა ნორმაზე დაბალია.

არტერიული წნევის უეცარი დაცემა შეიძლება საშიში იყოს. 20 მმ.ვწყ.სვ – ის ცვლილებამ - მაგალითად, 110 სისტოლურიდან 90 მმ – მდე სისტოლურმა ვარდნამ - შეიძლება გამოიწვიოს თავბრუსხვევა და გონების დაკარგვა, როდესაც ტვინი ვერ იღებს საკმარის სისხლს. უკონტროლო სისხლდენა, მძიმე ინფექციები ან ალერგიული რეაქციები, შეიძლება სიცოცხლისათვის საშიში იყოს.

პირობები, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიოს დაბალი წნევა

• ორსულობა. იმის გამო, რომ ორსულობის დროს სისხლის მიმოქცევის სისტემა სწრაფად ფართოვდება, არტერიული წნევა, სავარაუდოდ, დაეცემა. ეს ნორმალურია და მშობიარობის შემდეგ არტერიული წნევა ჩვეულებრივ უბრუნდება იმ ნიშნულს, რაც თქვენ გქონდათ ორსულობამდე.
• გულის პრობლემები. გულის ძალიან დაბალი სიხშირე (ბრადიკარდია), გულის სარქვლის პრობლემები, გულის შეტევა და გულის უკმარისობა.
• ენდოკრინული პრობლემები. პარაიროიდულ დაავადებას, თირკმელზედა ჯირკვლის უკმარისობას (ადისონის დაავადება), სისხლში შაქრის დაქვეითებას (ჰიპოგლიკემია) და, ზოგიერთ შემთხვევაში, დიაბეტმა შეიძლება გამოიწვიოს დაბალი წნევა.
• გაუწყლოება. როდესაც თქვენი სხეული უფრო მეტ წყალს კარგავს, ვიდრე იღებს, ამან შეიძლება გამოიწვიოს სისუსტე, თავბრუსხვევა და დაღლილობა. ცხელება, ღებინება, მწვავე დიარეა, დიურეზულების გადაჭარბებული გამოყენება და დატვირთულმა ვარჯიშმა შეიძლება გამოიწვიოს დეჰიდრატაცია.
• სისხლის დაკარგვა. ბევრი სისხლის დაკარგვა, მაგალითად, დიდი ტრავმის ან შინაგანი სისხლდენის შედეგად, ამცირებს თქვენს ორგანიზმში სისხლის რაოდენობას, რაც არტერიული წნევის მწვავე ვარდნას იწვევს.
• მძიმე ინფექცია (სეპტიცემია). როდესაც ორგანიზმში ინფექცია შედის, სისხლში ამან შეიძლება გამოიწვიოს სიცოცხლისათვის საშიში არტერიული წნევის ვარდნა, რომელსაც ეწოდება სეპტიური შოკი.
• მწვავე ალერგიული რეაქცია (ანაფილაქსია). ამ მწვავე და სიცოცხლისთვის საშიში პოტენციური რეაქციის საერთო გამომწვევ საშუალებებს მიეკუთვნება საკვები, გარკვეული მედიკამენტები, მწერების შხამი და ლატექსი. ანაფილაქსიამ შეიძლება გამოიწვიოს სუნთქვის პრობლემები, ჭინჭრის ციება, ქავილი, ყელის შეშუპება და არტერიული წნევის საშიში ვარდნა.
• თქვენს დიეტაში საკვები ნივთიერებების ნაკლებობა. ვიტამინი B-12, ფოლატი და რკინის ნაკლებობა ხელს უშლის თქვენს სხეულს სისხლის წითელი უჯრედების წარმოქმნისგან (ანემია), რაც იწვევს არტერიულ წნევას.

მედიკამენტები, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიოს დაბალი წნევა

• წყლის აბები (შარდმდენები), როგორიცაა ფუროსემიდი (ლაზიქსი) და ჰიდროქლოროთიაზიდი (მიკროზიდი, სხვები)
• ალფა ბლოკატორები, როგორიცაა პრაზოზინი (მინიპრესი)
• ბეტა ბლოკატორები, როგორიცაა ატენოლოლი (ტენორმინი) და პროპრანოლოლი (Inderal, Innopran XL, სხვები)
• პარკინსონის დაავადების სამკურნალო საშუალებები, როგორიცაა პრამიპექსოლი (მირაპექსი) ან ლევოდოპას შემცველი
• ანტიდეპრესანტების გარკვეული ტიპები (ტრიციკლური ანტიდეპრესანტები), მათ შორის დოქსეპინი (Silenor) და იმიპრამინი (Tofranil)
• წამლები ერექციული დისფუნქციისთვის, მათ შორის სილდენაფილის (რევაციო, ვიაგრა) ან ტადალაფილის (Adcirca, Alyq, Cialis) ჩათვლით, განსაკუთრებით გულის ნიტროგლიცერინის მიღებისას (ნიტროსტატი, სხვები)

დაბალი წნევის ტიპები

ექიმები ხშირად ანაწილებენ დაბალი არტერიული წნევის (ჰიპოტენზია) კატეგორიებად, რაც დამოკიდებულია მიზეზებზე და სხვა ფაქტორებზე. დაბალი წნევის ზოგიერთი ტიპი მოიცავს:

დაბალი არტერიული წნევა ფეხზე მდგომ (ორთოსტატულ ან პოსტურალურ) ჰიპოტენზიაზე. ეს არის არტერიული წნევის უეცარი ვარდნა, როდესაც ფეხზე დგახართ ჯდომის ან წოლის შემდეგ.

გრავიტაცია იწვევს თქვენს ფეხებში სისხლის ვარდნას, როდესაც დგახართ. ჩვეულებრივ, ამას თქვენი სხეული ანაზღაურებს გულისცემის გაზრდით და სისხლძარღვების შეკუმშვით, რაც უზრუნველყოფს სისხლის საკმარისი რაოდენობის ტვინში დაბრუნებას.

მაგრამ ორთოსტატიკური ჰიპოტენზიის მქონე ადამიანებში ეს კომპენსატორული მექანიზმი ვერ ხერხდება და არტერიული წნევა ეცემა, რაც იწვევს თავბრუსხვევას, მხედველობის დაბინდვას და გონების დაკარგვასაც კი.

ორთოსტატიკური ჰიპოტენზია შეიძლება მოხდეს სხვადასხვა მიზეზების გამო: დეჰიდრატაცია, ხანგრძლივი წოლითი რეჟიმი, ორსულობა, დიაბეტი, გულის პრობლემები, დამწვრობა, ჭარბი სიცხე, დიდი ვარიკოზული ვენები და გარკვეული ნევროლოგიური დარღვევები.

რიგმა მედიკამენტებმა შეიძლება გამოიწვიოს ორთოსტატული ჰიპოტენზია, განსაკუთრებით წამლები, რომლებიც გამოიყენება მაღალი წნევის სამკურნალოდ: შარდმდენები, ბეტა ბლოკატორები, კალციუმის არხების ბლოკატორები და ანგიოტენზინის გარდამქმნელი ფერმენტის (აგფ) ინჰიბიტორები - აგრეთვე ანტიდეპრესანტები და წამლები, რომლებიც გამოიყენება პარკინსონის დაავადების და ერექციული დისფუნქციის სამკურნალოდ.

ორთოსტატიკური ჰიპოტენზია განსაკუთრებით ხშირად გვხვდება ხანდაზმულ ასაკში, მაგრამ ის ასევე მოქმედებს ახალგაზრდა, ჯანმრთელ ადამიანებზე, რომლებიც მოულოდნელად დგებიან ფეხზე გადაჯვარედინებული ჯდომის ან დიდი ხნით წოლის შემდეგ.

დაბალი არტერიული წნევა ჭამის შემდეგ (პოსტპრანდიალური ჰიპოტენზია). არტერიული წნევის ეს ვარდნა ხდება ჭამიდან ერთი-ორი საათის შემდეგ და გავლენას ახდენს ძირითადად ხანდაზმულებზე.

ჭამის შემდეგ სისხლი მიედინება საჭმლის მომნელებელ ტრაქტში. ჩვეულებრივ, თქვენი სხეული ზრდის გულისცემას და ამცირებს გარკვეულ სისხლძარღვებს ნორმალური წნევის შენარჩუნებაში. მაგრამ ზოგიერთ ადამიანში ეს მექანიზმები ვერ ხერხდება, რაც იწვევს თავბრუსხვევას, სიბრმავეს და დავარდნას.

პოსტპრანსიული ჰიპოტენზია უფრო მეტად იმოქმედებს ადამიანებზე, რომლებსაც აქვთ მაღალი წნევა ან ვეგეტატიური ნერვული სისტემის დარღვევები, მაგალითად, პარკინსონის დაავადება.

მცირე ნახშირწყლების საჭმლის მიღება; მეტი წყლის დალევა; და ალკოჰოლის თავიდან აცილება ხელს შეუწყობს სიმპტომების შემცირებას.

დაბალი წნევა ტვინის გაუმართავი სიგნალებიდან (ნერვული გზით ჰიპოტენზია). ეს არის მდგომარეობა, რომელიც იწვევს არტერიული წნევის ვარდნას ხანგრძლივი დგომის შემდეგ, უმეტესად ავადდება მოზარდები და ბავშვები. როგორც ჩანს, ეს ხდება გულსა და ტვინს შორის არასწორი კომუნიკაციის გამო.

დაბალი წნევა ნერვული სისტემის დაზიანების გამო (მრავლობითი სისტემის ატროფია ორთოსტატიკური ჰიპოტენზიით). ამ იშვიათ დარღვევას აქვს პარკინსონის დაავადების მსგავსი მრავალი სიმპტომი. ეს იწვევს ვეგეტატიური ნერვული სისტემის პროგრესულ დაზიანებას, რომელიც აკონტროლებს უნებლიე ფუნქციებს, როგორიცაა არტერიული წნევა, გულისცემა, სუნთქვა და საჭმლის მონელება. ეს ასოცირდება ძალიან მაღალ წნევასთან.

Რისკის ფაქტორები

დაბალი წნევა (ჰიპოტენზია) შეიძლება ყველას ჰქონდეს, თუმცა დაბალი წნევის გარკვეული ტიპები უფრო ხშირად გვხვდება თქვენი ასაკის ან სხვა ფაქტორების გათვალისწინებით:

• ასაკი. არტერიული წნევის ვარდნა დგომით ან ჭამის შემდეგ ხდება ძირითადად 65 წელზე უფროსი ასაკის მოზრდილებში. ნერვული გზით ჰიპოტენზია ძირითადად აწუხებს ბავშვებსა და უფროსებს.
• მედიკამენტები. ადამიანებს, რომლებიც იღებენ გარკვეულ მედიკამენტებს, მაგალითად, მაღალი წნევის სამკურნალო საშუალებებს, როგორიცაა ალფა ბლოკატორები, აქვთ დაბალი წნევის რისკი.
• გარკვეული დაავადებები. პარკინსონის დაავადება, შაქრიანი დიაბეტი და გულის ზოგიერთი მდგომარეობა გიქმნით დაბალი არტერიული წნევის განვითარების მეტ რისკს.

მკურნალობა

თუ ჯანმრთელი ხართ, მთელი ცხოვრების განმავლობაში დაბალი წნევა, რომელიც არ იწვევს სიმპტომებს არ არის საშიში და არ საჭიროებს მკურნალობას, მაგრამ თუ აღგენიშნებათ თუნდაც მსუბუქი ჩივილები, აუცილებლად უნდა მიმართოთ ექიმს. ის დაადგენს მიზეზს, თუ რა იწვევს პიჰოტენზიას და დანიშნავს შესაბამის მკურნალობას.

თუ დაბალი წნევის მწვავე სიმპტომები გაქვთ, დაწექით და ფეხები ასწიეთ გულის დონიდან მაღლა. სიმპტომები, რომლებიც ძალიან სწრაფად არ ქრება ჯდომის ან დაწოლის დროს, შეიძლება მიუთითებდეს გადაუდებელ სამედიცინო დახმარებას, რომელიც მოითხოვს დაუყოვნებლივ სამედიცინო ჩარევას.

გართულებები

დაბალი არტერიული წნევის ზომიერმა ფორმებმაც კი შეიძლება გამოიწვიოს თავბრუსხვევა, სისუსტე, გონების დაკარგვა და დაცემის შედეგად დაზიანების რისკი.

მნიშვნელოვნად დაბალი არტერიული წნევის დროს შეიძლება თქვენს გულსა და ტვინს საკმარისი რაოდენობით ჟანგბადი ვერ მიეწოდოს და ლეტალურადაც კი დამთავრდეს ეს ყოველივე. ამიტომ აუცილებელია, რომ როგორცკი შეატყობთ თავს, რომ ატარებთ დაბალ წნევას, მაშინვე მიმართოთ ექიმს და ჩაიტაროთ ადეკვატური მკურნალობა.