დღეს მინდა ერთ-ერთ საკმაოდ მნიშვნელოვან და აქტუალურ თემას შევეხო-მიკრობიოტის მნიშვენლობა და როლი ბავშვებში.ადამიანი არის მიკროორგანიზმების უზარმაზარი სამყარო და უხილავი ეკოსისტემის მასპინძელი, რაც გავლენას ახდენს სხეულის თითქმის ყველა სისტემაზე. მიკრობიოტა არის “კომენსალური, სიმბიოტური და პათოგენური მიკროორგანიზმების ეკოლოგიური საზოგადოება'', რომელიხ გვხვდება ყველა უჯრედულ ორგანიზმში.მიკრობიოტაში შედის ბაქტერიები, არქეები, პროტისტები, სოკოები და ვირუსები.სხვადასხვა ბაქტერია სხეულის სხვადასხვა ნაწილზე ცხოვრობს და ასრულებს სხვადასხვა ფუნქციებს.არსებობს პირის ღრუს მიკრობიოტა, კანის მიკრონიოტა, რომელსაც აქვს მრავალი ქვეკატეგორია(იღლიერბი, ცხვირი, ტერფები და ა.შ.) და ნაწლავების მიკრობიოტა.ალბათ ბევრ თქვენგანს გსმენიათ მიკრობიომის შესახებ, საინტერესოა რა განსხვავებაა მიკრობიოტას და მიკრობომას შორის. ამას ახლავე მოგახსენებთ.მიკრობომა გულისხმობს მიკროორგანიზმთა კოლექტიურ გენომებს კონკრეტულ გარემოში, ხოლო მიკრობიოტა არის მიკროორგანიზმების საზოადოება. ადამიანის გენომი შედგება დაახლოვებით 23000 გენისგან, ხოლო მიკრობიომა აკოდირებს სამ მილიონზე მეტ გენს, რომელიც აწარმოებს ათასობით მეტაბოლიტს, რომლებიც ცვლის მასპინძლის ბევრ ფუნქციას, რაც გავლენას ახდენს მასპინძის ფენოტიპზე და ჯანმრთელობაზე. ასევე, მნშვნელოვანია ვიცოდეთ შემდეგი ტერმინების მნიშვნელობების: პრებიოტიკები- სუბსტრატის ფუნქციით დატვირთული ნივთიერებები, რომლებზეც სასარგებლო მიკრობები იზრდება და პრობიოტიკები- თავად სასარგებლო მიკრობებია.ვაგინალური მშობიარობა თუ საკეისრო კვეთა? ეს კითხვა ხშირად ისხმის ხოლმე.მშობიარობის გზა გავლენას ახდენს მიკრობიოტის ჩამოყალიბებაზე და მის მომავალ პერსპექტივაზე. კერძოდ, ვაგინალური, ფიზიოლოგიორი მშბიარობით ხდება ვაგინის მიკროფლორის მოთესვა ახალშობილზე და ეს გავლენას ახდენს ნრმალური მიკრობიოტის ჩამოყალიბებაზე, განსვავებით საკეისრო კვეთისგან, რომლის დროსაც მხოლოდ კანის მიკროფლორის წარმომადგენელი მიკროორგანიზმების მოთესვა ხდება ახალშობილზე. ამაზე უამრავი კვლევა იქნა ჩატარებული, რის შედეგადაც დადასტურდა, რომ ახალშობილებში ბაქტერიული კოლონიზაციის დაბალი მაჩვენებელია საკეისრო კვეთის შედეგად.ასევე, მნიშვნელოვანია განვიხილოთ ნაადრევი მშობიარობა მიკრობიოტასთან მიმართებაში:ნაადრევ ჩვილებს აქვთ განუვითარებელი ნაწლავები, რამაც შეიძლება შეაფერხოს მასპინძელ მიკრობიოტის ჯანმრთელი ურთიერთობების განვითარება ადრეულ ასაკში.ნაადრევი ჩვილები მშბიარობის შემდეგ გართულებების განვითარების უფრო მაღალი რისკის წინაშე დგანან, მათ შორის ნეკროზული ენტეროკოლიტით, რაც შეიძლება დაკავშირებული იყოს ნაწლავის მიკრობიომის დაქვეითებასთან.ასევე, არსებობს მონაცემები, რომ დედის მიკრობიომის შეცვლილი შემადგენლობა შეიძლება დაკავშირებული იყოს ნაადრევი მშობიარობის რისკთან, რაც მიანიშნებს, რომ შეცვლილი მიკრობიომის შემადგენლბა არის ნაადრევი მშბიარობის მიზეზიც და შედეგიც.ალბათ ყველას გაგიჩნდებათ კითხვა თუ რატომ არს მნიშვნელოვანი მიკრობიოტა. მას აქვს გარკვეული ფუნქციები, ესენია:დაბალანსირებული მიკრობიოტა სასარგებლო და პრობიოტიკური ბაქტერიებით ასრულებს ბევრ სხვა ფუნქციას, როგორიცაა სწორი PH-ის შენარჩუნება პათოგენების შესაკავებლად და ნაწლავის გარსის ჯანმრთელობა, აკონტოლებს პათოგენურ მიკრობებს და ინარჩუნებს ჰარმონიულ ბალანსს, უზრუნველყოფს აუცილებელ შესაძლებლობებს არა-მონელებადი სუბსტრატების დუღილისთვის, როგორიცა საკვები ბოჭკოები და ენდოგენური ნაწლავის ლორწო, მიკრობიოტა ხელს უწყობს უჯრედული შემადგენლობის 50%-ს და შეუძია გავლენა მოახდინოს ფიზიოლოგიური ფუნქციების ფართო სპექტრზე, მათ შორის განწყობაზე, მადაზე და იმუნურ პასუხებზე.ასევე, მის ფუნქციებს ეკუთვნის: მონაწილეობს ტოქსინების გამოდვევნაში ორანიზმიდან, ხელს უწყობს კანის ჯანმრთელობას, დიდ როლს თამაშობს ნაწლავის იმუნური სისტემის ჩამოყალიბებაში, უზრუნველყოფს მენტალურ ჯანმრთელობას, ხელს უწყობს საკვები ნივთიერებების მაქსიმალურად შეწოვას, B და K ჯუფის ვიტამინების წარმოქმნას. ნაწლავური მიკრობიოტას ფუნქციებს ასევე ეკუთვნის იმუნური სისტემის გაძლლიერება და მასპინძლის კვების გაუმჯობესება.თუმცა, აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ნორმალური მიკრობიოტას შემცველობა შესაძლოა დაირღვეს გარკვეული ფაქტორების ზეგავლენით, ეს ფაქტორებია: გენეტიკა, დაბადების გზა, ორსულობა და მისი მიმდინარეობის დროს კვების ხარისხი, ასაკი, სტრესი, ანტიბიოტიკები და გარემოს დამაბინძრებლები.ამ ფაქტორებმა შესაძლოა ბავშვთა მიკრობიომის დისბალანსი, ანუ, იგივე დისბიოზი გამოიწვიოს.ადამიანის სხეულის სწორად ფუნქციონირებისთვის სჭირდება მიკრობების შესაბამისი ბალანსი-ნაწლავის ფლორა.კარგი ბაქტერიები ეხმარება ჩვილებს დედის რძის მონელებაში.ისინი ასევე ეხმარებიან ყველა ასაკის ადამიანებს, მიიღონ ენერგია და საკვები ნივთიერებები საკვებიდან და გაანადგურონ ბოჭკოვანი, რათა თავიდან აიცილონ წონის მომატება.გულის დაავადებები და შეამცირონ კიბოს რისკი.მიკრობები ასევე ეხმარებიან იმუნურ უჯრედებს დაავადების დროს კომუნიკაციაში, აჩერებენ მავნე მიკროორგანიზმების ზრდას და აუმჯობესებენ მუშაობას.ჩვენი მიკრობიოტის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ფუნქციაა იმუნური სისტემის განვითარება, კერძოდ კი “მეგობრების'' დისკრიმინაცია “მტრებისგან''/ბაქტერიული ანტიგენის გარდა, მიკრობული წარმოშობის რამდენიმე მეტაბოლიტს გადამწყვეტი როლი აქვს იმუნური სისტემის მომზადებაში, როგორიცაა მოკლე ჯაჭვის ცხიმოვანი მჟავები.მიკრობული პოპულაციების შეცვლილი შემადგენლობა, რასაც თან ახლავს უწყევეტი იმუნოლოგიური სტიმულაცია, რაც იწვევს პათოლოგიურ იმუნურ რეაქციებს, რომლებიც ხშირად წარმოიქმნება ანთებითი სტატუსით.ბოლო პერიოდში მრავალი მტკიცებულება მიანიშნებს იმაზე, რომ ნაწლავის დისბიოზი არ შემოიფარგლება მხოლოდ კუჭ-ნაწლავის დაავადებებით, რაც, მიანიშნებს იმაზე, რომ ნაწლავის ბაქტერიად შეუძლია გავლენა მოახდინოს სისტემურ იმუნურ რეაქციაზე.სინამდვილეში, კვლევებმა აჩვენა ნაწლავის დისბიოზი განაპირობებს მეტაბოლური სინდრომების(სიმსუქნე, დიაბეტი), ქრონიკული პაროდონტიტის, ვაგომპზოს, ატოპიური დაავადებების, რევმატოიდული დაავადებების, ალცჰაიმერის დაავადების, აუტიზმის და სხვათა განვითარებას. ნაწლავის იმუნური სისტემის სწორი ჰომეოსტაზის დაკარგვა, ნაწლავის გამტარებლობის გაზრდასთან ერთად, მჭიდრო კორელაციაშია მიკრობიოტის ცვლილებებთან, რაც მასპინძელს უფრო მგრძნობიარეა ნაწლავის დაავადებების დაწყების მიმართ.ასევე, მნიშნელოვანია შემდეგი ფაქტით-არსებობს გარკვეული მტკიცებულებები ძუძუთი კვების უშუალო კვებაზე სხვადასხვა ეფექტის შესახებ, ვიდრე ბოთლიდან გამოხატული დედის რძე.ძუძთი კვების დროს ჩვილები ექვემდებარებიან დედისკანის მიკრობიოტას, ასევე ასველებენ მას ნერწყვით, რომლებიც შეიცავს მიკრობიოტას და პათოგენებს, რომლებიც შეიძლება გადაეცეს დედას, რაც იწვევს დედის რძის შემადგენლობაში ცვლილებებს უკუკავშირის ციკლის საშალებით, ასევე, გასათვალისწინებელია დონორი რძეც. გამოკვლევებმა აჩვენა, რომ მას აქვს უფრო ნაკლები სარგებლიანობა, ვიდრე ფორმულით ბავშვის კვებას, რადგან ხდება მისი პასტერიზაცია და დონორი დედის ცხოვრების სტილიდან გამომდინარე იცვლება რძის მახასიათებლებიც.ადრეულ ბავშვებში დიეტამ შესაძლოა არაპროპორციულად დიდი გავლენა მოახდინოს სიცოცხლის განმავლობაზე მიკრობიოტის შემადგენლობაში და მასთან დაკავშირებულ ჯანმრთელობაზე.მაგალითად, მოულოდნელად გადასვლა მხოლოდ მცენარეულ ან ცხოველურ საკვებზე.რაც შეეხება ანტიბიოოტკები, მათ შეუძლიათ გარკვეული გავლენის მოხდენა მიკრობიოტის შემადგენლობაზე.ანტიბიოტიკების გამოყენება იწვევს მიკრობიოტის მრავალფეროვნების დაქვეითებას და დაკავშირებულია სასარგებლოა ბაქტეიების დაბალ მრავალფეროვნებასთან, რომელთანაც ასოცირდება სხეულის წონის ზრდა, ინსულინორეზისტენტობა, ანთების ტონუსთან და დისლიპიდემიასთან, ნაწლავის უფრო მაღალ მრავალფეროვნებასთან შედარებთ.ასეთი დარღვევა საშუალებას იძლევა გავზარდოთ როგორც პოტენციურად პათოგენური ბაქტერიები, ასევე ისეთები, რომლებიც ხელს უწყობენ სიმსუქნეს და მეტაბოლური დისრეგულაციას.ზემოქმედება შეიძლება განსაკუთრებით დიდი იყოს, თუ ეს დარღვევები მოხდება ადრეულ ასაკში, შედარებით სტაბილური მომწიფებული მიკრობიომის გაჩენამდე ორიდან სამ წლამდე.ანტიბიოტიკების მოხმარება სიცოცხლის პირველი 6 თვის განმავლობაში ასოცირდება ნორმალური წონის დედების ბავშვებში ჭარბი წონის მაღალ რისკთან, თუმცა საინტერესოა, რომ ანტიბიოტიკების გამოყენება ჭარბი წონის დედების ბავშებში ჭარბი წონის შემცირებას უკავშირდება.დაფიქსირებულია მნიშვნელოვანი სქეობრივი ურთიერთქმედება, ანტიბიოტიკების გამოყენება სიცოცხლის პირველ 12 თვეში ასოცირდება ბავშვებში BMI-ს ზრდასთან, მაგრამ არა გოგონებში.საფიქრალია, რომ ანტიბიოტიკების ადრეული ზემოქმედება, განსაკუთრებით ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკები, შეიძლება იყოს პასუხისმგებელი ნაწლავის მიკრობიოს ფორმირებაზე, ალერიისა და ატოპიური დაავადებებისადმი მიდრეკილებით-პათოგენებისა და პათობიონტების აყვავებით.ახალშობილთა ნაწლავის მწვავე დისბიოზმა შეიძლება გამოიწვიოს კომმენსალის ბაქტერიული ტრანსლოკაცია და შესაბამისად, სისტემური ანტისხეულების ანვითარება ამ სხვაგვარად უვნებელი მიკრობების წინააღმდეგ, კრონის დაავადების დროს, ძალიან სარწმუნოა, რომ არასათანადო იმუნურმა რეაქციამ კომენსალის წინააღმდეგ შეიძლება გამოიწვიოს ჰიპერმგრძნობელობა საერთო ანტიგენის მიმართ, რაც საბოლოოდ იწვევს ალერგიასა და ატოპურ დაავადებებს.მიკრობიოტაზე გავლენას ახდენს ისეთი ფაქტორებიც, როგორებიცაა: სქესი და გარემო- მამრობითი სქესის ახალშობილებში აღმოჩნდა, რომ ბაქტერიების საერთო რაოდენობა უფრო მაღალია, ვიდრე ქალი ახალშბილებში, პირველი დეფეკაციის საფუძველზე. შინაურ ცხოველებზე ადრეული ზემოქმედება ასოცირდება ახალშობილთა ნაწლავის მიკრობიომში ბაქტერიული სიმდიდრით და მრავალფეროვნებით, რაც შეიძლება იცავდეს სიმსუქნისა და ალერგიისგან.ასევე, არსებობს მონაცემები, რომ ურბანული და სოფლის გარემოზე ზემოქმედება ეხმარება ბავშვებში მიკრობიომის ფორმირებას.ნაწლავის მიკრობიოტში ცვლილებები და ნაწლავის ბაქტრეიების მომატებული ტრანლოკაცია აღმოჩნდა ტრამვული დაზიანების შემდეგ, დამწვრობისა და თავის ტვინის ტრამვის შემდეგ.აუტიზმი აოსცირდება მიკრობიომის შემადგენლობის განსხვავებებთან და ნაჩვენებია მიკრობიომის შემადგენლობის შემცვლის მკურნალობა, მათ შორის განავალის გადანერგვა და პრობიოტიკების დამატება, აუტიზმის მქონე ბავშვებში აუმჯობესებს გარკვეულ სიმპტომებს.ანთება- ჯანმრთელობის შენარჩუნების ძირითადი კომპონმენტია, თუმცა უკონტროლო ანთებას შეიძლება დამანგრეველი შედეგები მოყვეს, ქრონიკული დაბალი ხარისხის ანთება ხელს უწყობს კარდიომეტაბოლური დაავადებების განვითარებას.კომენსალურ მიკრობებსა და მასპინძელ იმუნურ სისტემას შორის არის რთული ურთიერთქმედება, რაც დისრეულირების შემთხვევაში ხელს შეუწყობს პათოგენური ანთების განვითარებას.ჩვილების ადრეულ კრიტიკულ პერიოდში დისრეგულაციას შეიძლება ჰქონდეს მთელი ცხოვრების მანძილზე გავლენა იმუნურ და მეტაბოლურ ფუნქციებზე, რომელთა შეცვლა შეიძლება ძნელი იყოს.დღევანდელ სიტუაციაში და ვითარებაში მნიშვნბელოვანია განვიხილოთ კოვიდის გავლენა მიკრობიოტაზე, რადგან მრავალი კვლევითაა დადასტურებული, რომ კოვიდი ფილტვების გარდა, ასევე აზიანებს მიკრობიოტასაც, ანუ, მას მხოლოდ ერთი კონკრეტული სამიზნე არ გააჩნია.იგი რამდენიმე მექანიზმით აზიანებს კუჭ-ნაწლავის ნორმალურ მიკროფლორას: ნაწლავის ბარიერის შესუსტება ადგილობრივი ანთების ან ვირუსული რეპლიკაციის გამო, კოვიდით გამოწვეული ჰიპოქსიის შედეგად მიკრობიოტის შემადგენლობისა და ფუნქციების შეცვლა.დადგენილია, რომ მცენარეულ საკვებზე დაფუძვნებული დიაეტა ხელს უწყობს მიკრობებს, რომლებიც ანთების საწინააღმდეგო რეაქციას იწვევს, სხვა სიტყვებით, რომ ვთქვათ, ვეგეტარიანული დიეტა, როგოც ჩანს, უფრო სასარგებლოა ადამიანის ჯანმრთელობისთვის, მას შეუძლია შეინარჩუნოს სიმბიოზის მდგონმარეობა, ანუ მასპინძლის შგნით დაბალანსებული მიკროფლორა.ამის საპირისპიროდ, ზოგიერთ საკვებს, როგორიცაა ხორბლის, წითელი ხორცის და ალკოჰოლის შემცვლელი, ხელს უწყობს დისბიოტიკური მიკროორანიზმების ზრდას ანთების საწინააღდმეგო რეაქციის გაძლიერებას, რაც კულმინაციით ქრონიკული ანთებით ვითარდება.შეინარჩუნეთ ნორმალური და ჯანმრთელი მიკროფლორა ჯანმრთელი ცხოვრების წესით!