x
მეტი
  • 25.04.2024
  • სტატია:134509
  • ვიდეო:351975
  • სურათი:508568
ალისა საოცრებათა ქვეყანაში სინდრომი (AIWS)
image

ალისა საოცრებათა ქვეყანაში სინდრომი (AIWS), ასევე მოიხსენიება, როგორც თოდის სინდრომი, პირველად დეტალურად აღწერა კანადელმა ექიმმა ჯონ თოდმა 1955 წელს. მისი სახელი მომდინარეობს ლუის ქეროლის ნაწარმოებიდან „ალისა საოცრებათა ქვეყანაში“, რადგან სიმფტომები ძალიან ჰგავს მასში აღწერილ სიტუაციებს. დაავადებას ახასიათებს ვიზუალური აღქმის, სხეულის სქემის და დროის შეგრძნების დარღვევა/დამახინჯება.

სინდრომის დროს გავრცელებული ვიზუალური დამახინჯებაა: მიკროფსია - ადამიანი საგნებს აღიქვამს ობიექტურ ზომაზე მცირედ; მაკროფსია - ადამიანს საგანი იმაზე დიდი ეჩვენება, ვიდრე სინამდვილეშია; მეტამორფოფსია - არაზუსტად აღიქმება საგნების ფორმები (სიმაღლე, სიგანე); პელოპსია - საგნების ადგილმდებარეობა აღიქმება იმაზე ახლოს, ვიდრე სინამდვილეშია; ტელეოპსია - ობიექტები იმაზე შორს ჩანს, ვიდრე ობიექტურად არის; ამასთანავე საკუთარი სხეულის ნაწილების ზომების დამახინჯებული აღქმა - პაციენტები აღნიშნავენ, რომ გარკვეული დროის განმავლობაში იმდენად უპატარავდებათ ხელები, რომ მის დანახვას ვეღარ ახერხებენ, თავი იმდენად იმატებს ზომაში, რომ ოთახში ვეღარ ეტევიან, მთლიანი სხეულის ზომა იმდენად მცირდება, რომ მცირე ზომის ცხოველების ეშინიათ (Todd, 1955). გარდა ამისა, ხშირია დროის შეცვლილი აღქმაც. ეპიზოდების თანმხლები სიმფტომებია ცხელების სიმფტომები, შაკიკი და ეპილეფსიური კრუნჩხვები, რომლებიც ტვინის მხოლოდ ნაწილს აზიანებს.

ალისა საოცრებათა ქვეყანაში სამი კატეგორიის არსეობს, რომლებიც აღქმის აშლილობის ტიპის მიხედვით განსხვავდებიან.

  • A ტიპში დარღვევები სომესთეტიკური ან სენსორულია - ადამიანების აღქმა, თითქოს მათი სხეულის ნაწილების ზომა იცვლება (გავრცელებულია დაავადებულთა 9%-ში).
  • B ტიპი გავლენას ახდენს ვიზუალურ გრძნობებზე, რაც მოიცავს მიკროფსიას, მაკროფსიას, მეტამორფოფსიას, პელოფსიას, ტელოპსიას (ახასიათებს დაავადებულთა 75%-ს).
  • C ტიპის ადამიანებს როგორც A ტიპის, ისე B ტიპისთვის დამახასიათებელი სიმფტომები უვლინდებათ - მათი აღქმა საკუთარი სხეულის ზომებთან ერთად ცვლის სხვა ადამიანების ან გარშემო არსებული ობიექტების ზომებსა და ფორმებს (ვლინდება დაავადებულთა 16%-ში). 2012 წლის კვლევის თანახმად, მოზარდებში უმეტესად B ტიპი ვლინდება, ხოლო მოზრდილებში - C ტიპი.

„ალისა საოცრებათა ქვეყანაში“ უმეტესად მოზარდებში გვხვდება, საშუალო ასაკი 15.5 წელი, თუმცა შესაძლოა ნებისმიერ ასაკში გამოვლინდეს. 2016 წლის მონაცემებით დაავადების გამომწვევი მიზეზი მოზარდებში უმეტესად ენცეფალიტი და ეპშტეინ-ბარის ვირუსია, ხოლო მოზრდილებში - შაკიკი. ამასთანავე, შაკიკი ხშირია მოზარდებშიც. სინდრომის გამომწვევი სხვა მიზეზებია ინფექციური დაავადებები: გრიპის ვირუსი, ვარიცელა-ზოსტერის ვირუსი, ტიფის ენცეფალოპათია, ლაიმის ნეირობორელიოზი, სტრეპტოკოკი პიოგენი, ტონზილოფარინგიტი; ასევე, ტვინის დაზიანება, თავის ტრავმა, ფსიქიატრიული პირობები, ეპილეფსია, ინსულტი და ნარკოტიკები. სინდრომის გამოწვევა დროებით შეუძლია ტვინის სიმსივნესაც.


AIWS მკურნალობის კურსი დამოკიდებულია გამომწვევ მიზეზზე. თუ შაკიკი არის დაავადების წყარო, ექიმებმა შეიძლება შემოგთავაზონ შაკიკის მართვა დიეტისა და პროფილაქტიკური მედიკამენტების საშუალებით. თუ ეპილეფსია იწვევს სიმპტომებს, ექიმმა შეიძლება დანიშნოს ანტიეპილეფტიკები. თუ ინფექციაა პასუხისმგებელი, მათ შეიძლება შესთავაზონ ანტივირუსული საშუალებები. 2016 წლის სისტემატური მიმოხილვის თანახმად, ექიმები იშვიათად ნიშნავენ ანტიფსიქოტიკებს, რადგან სინდრომის ხასიათის მიუხედავად, AIWS ფსიქოზი არ არის. მიუხედავად იმისა, რომ სხვა ფსიქიკური დაავადებებისგან მკვეთრად განსხვავდება, ალისა საოცრებათა ქვეყანაში სინდრომი არ არის შესული არც ICD-ში და არც DSM-ში, შესაბამისად მისი დიაგნოსტირებისთვის ოფიციალური კრიტერიუმები არ არსებობს.

აღსანიშნავია ისიც, რომ ლუის ქეროლს შაკიკი აწუხებდა, რაც, როგორც აღვნიშნეთ, ამ დაავადების ერთ-ერთი მთავარი გამომწვევი მიზეზია. შესაბამისად, არსებობს აზრი, რომ ავტორი შესაძლოა ამ სინდრომის მატარებელი ყოფილიყო და მისი ცნობილი ნაწარმოები „ალისა საოცრებათა ქვეყანაში“ საკუთარ გამოცდილებაზე დაყრდნობით შეექმნა (Todd, 1955).

0
42
შეფასება არ არის
ავტორი:გვანცა ნოზაძე.
გვანცა ნოზაძე.
42
  
კომენტარები არ არის, დაწერეთ პირველი კომენტარი
0 1 0