ფსიქოლოგია მოტივაციის თეორიები 2020, 14 აგვისტო, 14:40 მოტივაცია საკმაოდ ფართო, კომპლექსური საკითხია და მრავალ თეორიას მოიცავს. განვიხილოთ ერთ–ერთი აღიერებული და გავრცელებული მოტივაციის მოდელი, რომელიც მასლოუმ შემოგვთავაზა. მასლოუ ვარაუდობს, რომ ორგანიზაციაში ადამიანები მოტივირებულნი არიან შეასრულონ სამუშაო სურვილით დაიკმაყოფილონ მოთხოვნილებები. თეორია ემყარება სამ ბაზისურ დაშვებას: 1) ადამიანები წარმოადგენენ არსებებს, რომელთა სურვილები გავლენას ახდენენ მათ ქცევაზე. მხოლოდ დაუკმაყოფილებელ მოთხოვნილებებს შეუძლია გავლენა მოახდინოს ქცევაზე. დაკმაყოფილებული მოთხოვნილებები არ წარმოადგენენ მოტივატორებს. 2)ადამიანების მოთხოვნილებები, მნიშვნელობის მიხედვით განლაგებულია იერარქიაში- დაწყებული ბაზისური მოთხოვნილებებიდან დამთავრებული მეს აქტუალიზაციის მოთხოვნილებით. 3)ინიდივდი იერარქიაში მომდევნო (უფრო მაღალი) დონის მოთხოვნილებით მოტივირებული იქნება მხოლოდ მას შემდეგ, რაც დაბალი დონის მოთხოვნილებები მინიმუმადე მაინც არიან დაკმაყოფილებულნი. ამ დაშვებით მასლოუ გვთავაზობს მოთხოვნილებების 5 კლასს, რომლებიც, მათი მნიშვნელობის მიხედვით, ქმნიან იერარქიას. ესენია : 1)ფიზიოლოგიური მოთხოვნილებები (საკვები, თავშესაფარი, ჰაერი) 2. უსაფრთხოების და უშიშროების მოთხოვნილებები (უსაფრთხოება, კომპენტენტურობა, სტაბილურობა) 3. სოციალური მოთხოვნილებები(სიყვარული, მეგობრობა) 4. ეგოს, სტატუსისა და პატივისცემის მოთხოვნილებები ( აღიარება, სტატუსი) 5. სელფ აქტუალიზაციის მოთხოვნილებები(ზრდა, მიღწევა) ფიზიოლოგიური მოთხოვნილებები განიხილებიან, როგორც ბაზისური ანუ პირველადი მოთხოვნილებები. ორგანიზაციაში ეს ეხება ხელფასს და სამუშაო პირობებს. მას შემდეგ, რაც ეს მოთხოვნილებები მინიმალურად მაინც დაკმაყოფილდება, მოთხოვნილებების მომდევნო დონე - უსაფრთხოების და უშიშროების მოთხოვნილებები ხდებიან მოტივატორები. ორგანიზაციაში ეს ნიშნავს სამუშაო პირობებს, ხელფასის ზრდას როცა ინფლაციაა, ჯანმრთელობის და სამუშაოსგან დათხოვნისაგან დაცვას. სოციალური მოთხოვნილებები დომინანტურნი ხდებიან, როდესაც უსაფრთხოების და უშიშროების მოთხოვნილებები მინიმალურად მაინცაა დაკმაყოფილებული და გულისხმობს ისეთ საკითხებს, როგორიცაა : მეგობრობა, აფილიაცია, ყავდეს კარგი უფროსი და მისაღები პარტნიორი. იერარქიის შემდეგი დონე- ეგო, სტატუსი და პატივისცემის მოთხოვნილებები ფოკუსირებულია თვითპატივისცემის მოთხოვნილებაზე და მოთხოვნილებაზე ჩამოაყალიბოს თვით ნდობის, პრესტიჟის გრძნობა. ეს გამოვლინდება ინდივიდის უნარების აღიარებაში, ორგანიზაციული წოდებების მიღწევაში. იერარქიის უმაღლეს დონეს წარმოადგენს სელფ-აქტუალიზაციის მოთხოვნილება, რაც საკუთარი უნარებისა და შესაძლებლობების მაქსიმალურად გამოვლენაში მდგომარეობს. მაღალი სელფ- აქტუალიზაციის მოთხოვნილების მქონე ადამიანები მიისწრაფვიან სამუშაოსკენ, რომელიც მოითხოვს გარკვეულ უნარებს, რომელიც საშუალებას აძლევთ მათ გამოიყენონ შემოქმედებითი ან ინოვაციური ტალანტი და რომელიც უზრუნველყოფს წარმატებას და ზრდას. ერთ-ერთი გავრცელებული ასევე ალდერფერის მოტივაციური თეორია: ალდერფერმა 3 ძირითად კატეგორიად გააერთიანა მასლოუს მოთხოვნილებათა იერარქია(ფიზიოლოგიური მოთხოვნილებები; უსაფრთხოების მოთხოვნილებები; სოციალური მოთხოვნილებები; პატივისცემის/აღიარების მოთხოვნილებები; თვითაქტულიზაციის მოთხოვნილებები) და შემოგვთავაზა შემდეგი: არსებობის, სოციალური და განვითარების. არსებობის მოთხოვნილება – მოიცავს, როგორც მატერიალურ, ისე ფსიქოლოგიურ სურვილებს. მაგალითად: წყალი, ჰაერი, ტანსაცმელი, უსაფრთხოება). მასლოუს პირველი და მეორე დონე. ურთიერთობების მოთხოვნილება – მოიცავს სოციალურ და გარე პატივისცემას. ურთიერთობები სხვა ადამიანებთან, როგორიცაა ოჯახი, თანამშრომლები, დამსაქმებლები და ა.შ. მასლოუს მესამე და მეოთხე დონე. განვითარების მოთხოვნილება – თვითპატივისცემა და თვითაქტუალიზაცია. ეს ხელს უწყობს ადამიანს შემოქმედებითი და პროდუქტიული ეფექტი მოახდინოს საკუთარ თავსა და გარემოზე. მასლოუს მეოთხე და მეხუთე დონე. მოიცავს შექმნის, მნიშვნელოვანი საქმეების შესრულების სურვილს. ეს თეორია ასევე ცნობილია, როგორც ERG მოდელი. მიუხედავად იმისა, რომ ამ მოთხოვნილებების საჭიროებების პრიორიტეტები ყველასთვის განსხვავებულია, ალდერფერის თეორია პრიორიტეტულია კატეგორიების მიხედვით. არსებობის მოთხოვნილებები არის ყველაზე კონკრეტული და მარტივად მიღწევადი. სოციალური მოთხოვნილებები ნაკლებად კონკრეტულია პირველთან შედარებით, რადგან დამოკიდებულია ორ ან მეტ ადამიანთა ურთიერთობაზე. ხოლო საბოლოო, განვითარების მოთხოვნილებები ყველაზე უფრო ნაკლებად კონკრეტულია, ვინაიდან კონკრეტული ამოცანები დამოკიდებულია თითოეული ადამიანის უნიკალურობაზე. ასევე მნიშვნელოვანია ჰერცბერგის ორფქტორიანი თეორია: ჰეცბერგის ორი ფაქტორის, ანუ მოტივაციურ -ჰიგიენური თეორია ფართოდაა გამოყენებული მენეჯერების მიერ. ჰერცბერგმა მიიღო მასლოუს კონცეფცია მოთხოვნილებების მნიშვნელობაზე, მაგრამ მიაჩნდა, რომ ყველა მოთხოვნილება არაა მოტივაციური. კვლევებიდან გამომდინარე ის ასკვნის:
183 შეფასება არ არის
|